इतिहासले सम्झने मर्जर


काठमाडौं । इजाजतपत्र दिने उदार नीतिका कारण च्याउसरी खुलेका बैंक तथा वित्तीय संस्था तीब्र प्रतिस्पर्धी बजारमा खरो उत्रिन नसकेपछि वित्तीय क्षेत्रको ‘कन्सोलिडेसन’ले छलाङ मारेको छ । संख्या घटाउने उद्देश्यले नेपाल राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुलाई आपसमा गाभ्न/गाभिन प्रोत्साहन र दबाव दिने नीति सफल देखिएको छ ।

राष्ट्र बैंकले २०६७ सालमा मर्जरमा जान प्रोत्साहनको नीति अबलम्बन गरेपछि छोटो अवधिमै ‘स्वतःस्फूर्त’ मर्जरमा उल्लेख्य प्रगति भयो । मर्जरमा प्रोत्साहनको नीति अबलम्बन गर्नुअघि नै ८ संस्था आपसमा गाभिएर ४ वटामा झरिसकेका थिए । लक्ष्मी बैंकले र हाइसेफ फाइनान्स गाभेर २०६१ साउन ११ गते लक्ष्मी बैंकको नाममा एकीकृत कारोबार सुरु गरेसँगै नेपालको वित्तीय क्षेत्रमा मर्जरको सुरुवात भएको हो । यो नै इतिहासको पहिलो मर्जर थियो ।

त्यसको ३ वर्षपछि अर्थात् २०६४ कात्तिक १ नेपाल बंगलादेश बैंकले आफ्नै समूहले लगानी गरेको नेपाल बंगलादेश फाइनान्सलाई गाभ्यो । यी दुइवटै मर्जर राष्ट्र बैंकको दबाबमा भएको थियो ।

प्रतिस्पर्धाका नाममा जथाभावी र अनियन्त्रित लगानी गर्दा धेरै संस्थाहरु धरासायी बने । सुशासन कमजोर बन्दै गएपछि सर्वसाधारणको निक्षेप जोखिममा पर्न थाल्यो । सन् २००८ मा घरजग्गाका कारण आएको विश्व आर्थिक मन्दीको असर नेपालमा पनि सन् २०१० मा पर्‍यो ।

राष्ट्र बैंकको मर्जर नीति आएपछि पहिलोपटक २०६८ असार १ गते हिमचुली विकास बैंक र बीरगञ्ज फाइनान्स गाभिएर एच एण्ड बी डेभलपमेन्ट बैंकको नाममा कारोबार सुरु गरे । त्यसयता १५७ गरी कुल १६१ मर्जर सम्पन्न भइसकेका छन् ।
२०७० सालमा बैंक तथा वित्तीय संस्था प्राप्ति सम्बन्धी नियमावली जारी भएपछि संस्थाले अर्को संस्था प्राप्ति गर्ने बाटो खुल्यो ।
२०७२ साउन ७ मा राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको न्यूनतम चुक्ता पूँजी ०७४ असार मसान्तसम्ममा ४ देखि २५ गुणाले बढाउनुपर्ने घोषणा ग¥यो । पुँजी बढाउनुपर्ने दबाबले बैंकहरुलाई ‘फोर्स मर्जर’ मा जान बाध्य बनायो । अझै पनि केही बैंकले मर्जर तथा प्राप्तिको बाटो खुला नै राखेका छन् ।

’म गभर्नर हुँदा मर्जर गर्ने उदेश्यले पुँजी बढाउने नीति लिएको थिएँ, अहिले बजारमा देखिएको मर्जरको उपलब्धि त्यही नीतिका कारण हो,’ पूर्वगभर्नर डा. चिरञ्जीवी नेपाल भन्छन्, ‘मर्जरमा हामीले सोचेभन्दा राम्रो प्रगति हासिल भएको छ ।’

मर्जरपछि कर्मचारी व्यवस्थापनमा मुख्य चुनौती देखिएको छ । त्यसैले केही मर्जरमा सोचेअनुसारको सिनर्जी र पर्फरमेन्स देखिँदैन ।

‘संस्था गाभिएर एक त भए तर कर्मचारीहरुको मनस्थिति र व्यवहार अझै पनि पूर्णरुपमा एकीकरण हुन सकेको छैन, ग्राहकलाई गर्ने व्यवहार पनि फरक पर्ने देखिएको छ,’ पूर्वबैंकर पर्शुराम कुँवर भन्छन्, ‘मर्जरपछि बनेका संस्थाको पर्फमेन्स पनि अपेक्षा गरे अनुसार देखिएन ।’

Bank & Financial Institutions Involved in Merger & Acquisition

S.NName of Financial InstitutionsName After MergerMerger or AcquisitionSwap RatioJoint Transaction Date
1Laxmi Bank & Hisef FinanceLaxmi BankMerger 4/11/2061 BS
2Nepal Bangladesh Bank & Nepal Bangladesh FinanceNepal Bangladesh BankMerger6/1/2064 BS
3Narayani Finance  & National FinanceNarayani National FinanceMerger 7/15/2067 BS
4Nepal Bangladesh Bank & Nepal SriLanka Merchant FinanceNepal Bangladesh BankMerger10/9/2067 BS
5Himchuli Bikash Bank & Birgunj FinanceH & B Devt. BankMerger1:0111/1/2010 AD
6Kasthamandap Devt. Bank & Shikhar FinanceKasthamandap Devt. BankMerger1:014/13/2012 AD
7Infrastructure Devt. Bank & Swastik Merchant FinanceInfrastructure Devt. BankMerger1:017/10/2012 AD
8Business Devt. Bank & Universal FinanceBusiness Universal Devt. BankMerger1:014/4/2012 AD
9Annapurna Devt. Bank & Suryadarshan FinanceSupreme Devt. BankMerger1:017/13/2012 AD
10Macchapuchhre Bank & Standard FinanceMachhapuchchhre BankMerger01:00.87/9/2012 AD
11Global Bank & IME Finance & Lord Buddha FinanceGlobal IME BankMerger1:0.79:0.707/9/2012 AD
12Pashupati Devt. Bank & Uddham Bikash BankAxis Devt. BankAcquistion1:017/13/2012 AD
13Vibor Bikash Bank & Bhajuratna FinanaceVibor Bikas BankAcquistion01:01.29/2/2012 AD
14Butwal Finance & Alpic Everest Finance & CMB FinanceSynergy FinanceMerger1.2:1.1:0.8812/6/2012 AD
15Shine Devt. Bank & Resunga Bikash BankShine Resunga Devt. BankAcquistion1:016/30/2013 AD
16Prudential Finance Company & Gorkha FinancePrudential Finance companyMerger1:013/18/2013 AD
17NIC Bank & Bankof Asia NepalNIC Asia BankAcquistion01:00.56/30/2013 AD
18Diyalo Bikash Bank & Professional Devt. BankProfessional Diyalo Bikas BankAcquistion1:016/30/2013 AD
19Araniko Devt. Bank & Surya Devt. BankAraniko Devt. BankAcquistion01:00.97/14/2013 AD
20Royal Merchant Banking & Finance & Rara Bikash Bank & Api FinanceApex Devt. BankMerger1:01:017/15/2013 AD
21Global IME Bank & Social Devt. Bank & Gulmi Bikash BankGlobal IME BankMerger1:0.4:0.57/14/2013 AD
22Prabhu Finance & Sambridhi Bikash Bank & Baibhav FinancePrabhu Bikas BankAcquistion1:0.75:0.577/14/2013 AD
23Manakamana Devt. Bank & Yeti Finance & Valley FinanceYeti Devt. BankMerger1:01:017/15/2013 AD
24Global IME Bank & Commerz and Trust BankGlobal IME BankAcquistion01:00.74/9/2014 AD
25Reliable Finance, Subhalaxmi Finance & Nepal Consumer Devt. BankReliable Devt. BankMerger1.127:0.89:0.944/16/2014 AD
26Reliance Finance & Lotus Investment FinanceReliance FinanceMerger1:015/8/2014 AD
27Siddhartha Finance & Imperial FinanceSiddhartha FinanceAcquistion1:015/8/2014 AD
28Civil Bank, Axis Devt. Bank & Civil Merchant Bitiya SansthaCivil BankAcquistion1:0.79:0.794/14/2014 AD
29Biratlaxmi Bikash Bank & Khadbari Devt. BankBiratlaxmi Bikash BankMerger01:00.75/17/2014 AD
30Shangrila Devt. Bank & Bageshwari Bikash BankShangrila Devt. BankMerger1:017/13/2014 AD
31Lumbini Bank & Navadurga Finance CompanyLumbini BankMerger1:016/29/2014 AD
32Purwanchal, Madhyamanchal, Paschimanchal, Madhyapaschimanchal & Sudurpaschimanchal Gramin Bikas BankNepal Gramin Bikas BankMerger30/04/2071 BS
33Kist Bank, Prabhu Bikash Bank, Gaurishankar Devt. Bank & Zenith FinancePrabhu BankAcquistion0.97:1.07:1.07:0.929/15/2014 AD
34Citizens BankInternational, Nepal Housing and Merchant Finance & Peoples FinanceCitizens BankAcquistion1:0.4:0.45/8/2015 AD
35Triveni Bikash Bank, Public Devt. Bank & Bright Devt. BankTriveni Bikas BankMerger1.04:0.95:0.956/1/2015 AD
36NDEP Devt. Bank & Rising Devt. BankDeva Bikas BankAcquistion1:017/10/2015 AD
37Bishwa Bikash Bank & Fewa FinanceFewa Bikas BankMerger1:017/13/2015 AD
38Garima Bikas Bank & Nilgiri Bikas BankGarima Bikas BankMerger1:017/13/2016 AD
39Muktinath Bikas Bank & Civic Devt. BankMuktinath Bikas BankAcquistion01:00.97/15/2015 AD
40Sagarmatha Merchant & Finance Company & Patan FinanceSagarmatha FinanceMerger01:00.57/16/2015 AD
41NMB Bank, Pathibhara Bikas Bank, Bhrikuti Bikas Bank, Clean Energy Devt. Bank & Prudential Finance CompanyNMB BankMerger1:0.67:0.87:0.75:0.4310/18/2015 AD
42Prabhu Bank & Grand BankPrabhu BankMerger1.21:0.662/12/2016 AD
43City Devt. Bank & Om FinanceOm Devt. BankMerger0.96:1.054/4/2016 AD
44Gorkha Bikas Bank & Kathmandu FinanceGurkha FinanceAcquistion1:014/10/2016 AD
45Mega Bank & Paschimanchal Devt. BankMega BankMerger1.04:0.674/25/2016 AD
46Kailash Bikash Bank, Metro Devt. Bank & Nepal Express FinanceKailash Bikas BankMerger1:0.87:0.855/30/2016 AD
47Siddhartha Devt. Bank, Ekata Bikas Bank & Nepal Awas FinanceSiddhartha Devt. BankAcquistion1:01:016/10/2016 AD
48Shine Resunga Devt. Bank & Gaumukhi Bikas BankShine Resunga Devt. BankMerger01:00.96/10/2016 AD
49Kamana Bikas Bank & Kaski FinanceKamana Bikas BankAcquistion1:016/20/2016 AD
50Siddhartha Bank & Business Universal Devt. BankSiddhartha BankMerger01:00.66/21/2016 AD
51Sunrise Bank & Narayani National FinanceSunrise BankAcquistion01:00.87/14/2016 AD
52Bankof Kathmandu & Lumbini BankBankof KathmanduMerger01:00.87/14/2016 AD
53Citizens Bank& Premier FinanceCitizens BankAcquistion01:00.37/17/2016 AD
54Jyoti Bikas Bank & Jhimruk Bikash BankJyoti Bikash BankMerger1:018/12/2016 AD
55Malika Bikas Bank, Mahalaxmi Finance & Siddhartha FinanceMahalaxmi Bikas BankMerger1:01:019/4/2016 AD
56Vibor Bikas Bank & Society Devt. BankVibor Society Devt. BankMerger1:019/2/2016 AD
57Garima Bikas Bank & Subekshya Bikash BankGarima Bikas BankMerger1:019/20/2016 AD
58Civil Bank & International Leasing & Finance CompanyCivil BankAcquistion01:00.710/17/2016 AD
59NCC Bank, Infrastructure Devt. Bank, Apex Devt. Bank, Supreme Devt. Bank & International Devt. BankNCC BankMerger  
60Sanima Bank & Bagmati Devt. BankSanima BankAcquistion01:00.41/13/2017 AD
61Tourism Devt. Bank, Matribhumi Bikas Bank & Kalinchowk Devt. BankTourism Devt. BankAcquistion1:0.92:0.771/8/2017 AD
62Laxmi Bank & Professional Diyalo Devt. BankLaxmi BankAcquistion01:00.51/15/2017 AD
63Shree Investment & Finance Company & Everest FinanceShree Investment Finance CompanyMerger01:00.72/1/2017 AD
64Sunrise Bank & NIDC Capital MarketSunrise BankAcquistion01:00.72/10/2017 AD
65Global IME Bank & Pacific Devt. BankGlobal IME BankAcquistion01:00.72/12/2017 AD
66Bhaktapur Finance Company & Central FinanceCentral FinanceAcquistion1:013/23/2017 AD
67Janata Bank & Triveni Bikas BankJanata BankMerger1:014/7/2017 AD
68Prime Bank & Biratlaxmi Bikash Bank & Country Devt. BankPrime BankAcquistion01:00.74/30/2017 AD
69Century Bank, Innovative Devt. Bank & Araniko Devt. BankCentury BankAcquistion 6/11/2017 AD
70Kumari Bank, Kasthamandap Devt. Bank, Mahakali Bikash Bank, Kakrebihar Bikash Bank & Paschimanchal FinanceKumari BankAcquistion1:0.85:0.85:0.856/26/2017 AD
71Om Devt. Bank & Manaslu Bikas BankOm Devt. BankMerger01:00.96/16/2017 AD
72Gandaki Bikas Bank & Fewa Bikas BankGandaki Bikas BankMerger1:017/5/2017 AD
73Mahalaxmi Bikas Bank & Yeti Devt. BankMahalaxmi Bikas BankMerger1:017/2/2017 AD
74Lumbini Finance and Leasing Company & Vibor Society Devt. BankLumbini Bikas BankMerger01:00.87/9/2017 AD
75Nepal Investment Bank & Ace Devt. BankNepal Investment BankAcquistion01:00.47/13/2017 AD
76Civil Bank & Unique FinanceCivil BankAcquistion01:00.97/2/2017 AD
76Civil Bank & Hama Merchant & FinanceCivil BankAcquistion01:00.97/2/2017 AD
77Janata Bank & Siddhartha Devt. BankJanata BankAcquistion1:017/14/2017 AD
78Shangrila Devt. Bank & Cosmos Devt. BankShangrila Devt. BankMerger1:017/14/2017 AD
79Global IME Bank & Reliable Devt. BankGlobal IME BankAcquistion1/15/2018 AD
80Century Bank & Sagarmatha FinanceCentury BankAcquistion01:01.07/15/2017 AD
81Kamana Bikas Bank & Sewa Bikas BankKamana Sewa Bikas BankAcquistion1:018/6/2017 AD
82Western Devt. Bank & Namaste Bittiya SansthaWestern Devt. BankAcquistion1:0110/15/2017 AD
83Deva Bikas Bank & Sajha Bikas BankDeva Bikas BankAcquistion01:00.511/9/2017 AD
84Deva Bikas Bank & Union FinanceDeva Bikas BankAcquistion01:00.511/9/2017 AD
85Jyoti Bikas Bank & Raptibheri Bikas BankJyoti Bikash BankAcquistion1:0110/25/2017 AD
86Century Bank & Seti FinanceCentury BankAcquistion01:00.712/8/2017 AD
86Century Bank & Alpine Devt. BankCentury BankAcquistion01:00.912/8/2017 AD
87Rastriya Banijya Bank & NIDC Devt. BankRastriya Banijya BankMerger1:015/2/2018 AD
88Mega Bank & Tourism Devt. BankMega BankAcquistion01:01.05/13/2018 AD
89Kabeli Bikas Bank & Mount Makalu Devt. BankKabeli Bikas BankAcquistion01:00.96/10/2018 AD
90Best Finance Company & Synergy FinanceBest Finance CompanyAcquistion1:018/2/2018 AD
91Jyoti Bikas Bank & Hamro Bikash BankJyoti Bikash BankMerger1:018/12/2016 AD
92Saptakoshi Devt. Bank & Kabeli Bikas BankSaptakoshi Devt. BankMerger01:01.03/22/2076 BS
93Tinaau bikas Bank & Mission Devt. BankTinau Mission Devt.  BankMerger1:013/31/2076 BS
94Deva Bikas Bank & Western Devt. BankDeva Bikas BankAcquistion1:013/30/2076 BS
95Sadhana & Arthik Samriddhi LaghubittaSadhana LaghubittaAcquistion01:00.83/30/2076 BS
96Nepal Investment Bank & Jebils Finance CompanyNepal Investment BankAcquistion01:00.33/30/2076 BS
97Global IME Bank & Hathway FinanceGlobal IME BankAcquistion01:00.418/05/2076 BS
98NRN, Ramaroshan & Creative LaghubittaNRN Laghubitta Bittiya SansthaMerger1:01:0124/05/2076 BS
99Prime Bank & Kankai Bikas BankPrime BankAcquistion01:00.729/05/2076 BS
100NMB Bank & OM Devt.  BankNMB BankMerger01:00.811/6/2076 BS
101Shine resunga Devt. Bank, Purnima Bikas Bank & Bhargav Bikas BankShine Resunga Devt. BankAcquistion1:0.95:0.9527/06/2076 BS
102Global IME Bank & Janta BankGlobal IME BankMerger01:00.820/08/2076 BS
103Tinau Mission Devt. Bank & Nepal Community Devt. BankTinau Mission Devt. BankAcquistion1:0122/08/2076 BS
104Womi & Nagarik LaghubittaWomi  LaghubittaMerger01:00.730/08/2076 BS
105Sarathi & Satyawati LaghubittaSarathi LaghubittaMerger01:00.904/09/2076 BS
106kalika &Jansewi LaghubittaKalika Janasewi LaghubittaMerger1:0123/09/2076 BS
107Suryadaya Laghubitta & Trilok LaghubittaSuryodaya LaghubittaMerger01:01.010/11/2076 BS
108Prime Bank &  Kailash Bikas BankPrime BankAcquistion01:00.929/11/2076 BS
109Citizens Bank& Sahayogi bikas BankCitizens BankAcquistion01:00.920/03/2077 BS
110Mirmire & Cweda LaghubittaMirmire LaghubittaAcquistion01:00.621/03/2077 BS
111Mega Bank & Gandaki Bikas BankMega BankAcquistion1:0121/03/2077 BS
112Chautari & Armabha LaghubittaArambha Chautari LaghubittaMerger1:0122/03/2077 BS
113Unnati Microfinance & Sahakarya LaghubittaUnnati Sahakarya LaghubittaMerger01:00.726/03/2077 BS
114Kumari Bank & Deva Bikas BankKumari BankMerger01:00.928/03/2077 BS
115NRN, Divya & Kisan LaghubittaNRN Laghubitta(Kisan)Merger1:01:0129/03/2077 BS
116Manakamana & Smart LaghubittaManakamana Smart LaghubittaMerger1:0111/4/2077 BS
117NMB Bank & Kanchan Devt. BankNMB BankAcquistion01:00.87/05/2077 BS
118Mirmire & Nagbeli LaghubittaMirmire LaghubittaAcquistion01:01.07/05/2077 BS
119Jeevan Bikash, Solve & Garibi Nyunikaran LaghubittaJeevan Bikash LaghubittaMerger00:57.622/05/2077 BS
120Sarathi Laghubitta & Naya Nepal LaghubittaSarathi Nepal LaghubittaMerger1:0105/06/2077 BS
121Sajilo & Summit LaghubittaSummit LaghubittaMerger1:0106/06/2077 BS
122Sworojgar &  Janakpur LaghubittaSworojgar LaghubittaMerger01:00.76/25/2077 BS
123Mahuli & Nawakiran LaghubittaMahuli LaghubittaMerger01:01.08/8/2077 BS
124Jalpa & Mahila Samudayik LaghubittaJalpa LaghubittaMerger0.94:116/8/2077 BS
125Nepal Investment Bank & City Express Finance companyNepal Investment BankAcquistion01:00.310/11/2077 BS
126Womi & Gramin SoyamSebak LaghubittaWomi lagubitta Bittiya SanthaMerger1:0112/3/2077 BS
127NIC Asia & Swodesi LaghubittaNIC Asia LaghubittaMerger01:00.912/8/2077 BS
128Citizen Bank International & Tinaau Mission Devt. BankCitizens BankAcquistion01:01.012/14/2077 BS
129Gharelu & Samata LaghubittaSamata Gharelu LaghubittaMerger01:00.81/2/2078 BS
130Global IME & Sparsa LaghubittaGlobal IME LaghubittaAcquistion01:00.91/8/2078 BS
131Citizen Bank& Srijana FinanceCitizens BankAcquistion01:01.03/26/2078 BS
132Nabil Bank & United FinanceNabil BankAcquistion01:00.33/27/2078 BS
133Nepal Finace & Lalitpur FinanceNepal FinanceAcquistion1:013/27/2078 BS
134CYC Nepal & Shaligram LaghubittaCYC Nepal LaghubittaAcquistion01:00.73/29/2078 BS
135National Microfinance & Mahila Sahayatra LaghubittaNational Microfinance LaghubittaAcquistion01:00.73/20/2078 BS
136Infinity & Nepal Agro LaghubittaInfinity LaghubittaAcquistion01:01.02078.05.04 BS
137Nepal Sewa & Win LaghubittaWin Nepal LaghubittaMerger01:00.72078.07.15 BS
138Garima Bikash Bank & Sahara Bikash BankGarima Bikash BankAcquistion1:012078.07.28 BS
139Arambha Chautari & Deurali LaghubittaArambha Chautari LaghubittaAcquistion01:00.82078.07.30 BS
140Unique Nepal & Ghodighoda LaghubittaUnique Nepal LaghubittaMerger01:00.52078.09.30 BS
141Womi & Suryodaya LaghubittaSuryodaya Womi LaghubittaMerger1:012078.12.19 BS
142Nabil Bank & Nepal Bangladesh BankNabil BankAcquistion01:00.42079.03.27 BS
143Mirmire LaghubittaSanstha & Buddhajyoti LaghubittaMirmire LaghubittaAcquistion01:00.82079.05.15 BS
144Kumari Bank & NCC BankKumari BankMerger1:012079.09.17 BS
145Global IME Bank & Bank of KathmanduGlobal IME  BankMerger1:012079.09.25 BS
146Prabhu Bank & Century BankPrabhu BankAcquistion1:012079.09.26 BS
147Nepal Investment Bank & Mega BankNepal Investment Mega BankMerger01:00.92079.09.27 BS
148Himalayan Bank & Civil BankHimalayan BankAcquistion01:00.82079.11.12 BS
149CYC Nepal & Adhikhola LaghubittaCYC Nepal LaghubittaMerger01:00.72079.11.30 BS
150Diprocs & Adarsha LaghubittaDiprocs LaghubittaAcquistion1:012080.03.01 BS
151Dhaulagiri & Khaptad LaghubittaDhaulagiri LaghubittaMerger01:00.77/5/2023 AD
152Sana Kisan & RMDC LaghubittaSana Kisan LaghubittaMerger01:00.97/9/2023 AD
153Laxmi Bank & Sunrise BankLaxmi Sunrise BankMerger1:017/14/2023 AD
154National Microfinance & Summit LaghubittaNational LaghubittaMerger01:00.77/15/2023 AD
155Bijay & Naya Sarathi LaghubittaBijay LaghubittaMerger1:017/16/2023 AD
156Asha & Rastra Utthan LaghubittaAsha LaghubittaAcquistion1:017/16/2023 AD
157Samudayik & BPW LaghubittaSamudayik LaghubittaMerger01:00.811/24/2080 BS
158Nerude & Mirmire LaghubittaNerude Mirmire LaghubittaMerger1:0111/30/2080 BS
159Kisan & Jalpa LaghubittaMatribhumi LaghubittaMerger01:00.93/27/2081 BS
160Samata Gharelu & Manakama LaghubittaSamata Gharelu LaghubittaAcquistion1:013/24/2081 BS
161Sabaiko & Sadhana LaghubittaSampada LaghubittaMerger1:013/30/2081 BS